ISO 14001:2004 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ NASIL ÇIKMIŞTIR
Çevre Yönetim Sisteminin Gelişimi
Uluslararası Çevre Standardına Olan Gereksinim
Çevre yönetimi ve/veya kontrolü aslında yeni bir konu değildir. Şirketler ve organizasyonlar, uzun yıllar boyunca, operasyonlarının bugün artık çevresel konular olarak nitelendirilen belirli yönlerinin izlenmesi ve kontrolü için birçok teknik prosedürleri kullanmışlardır. Örneğin, hem envanter/finans amaçlarıyla ve hem de atık inleri ve yasal gereksinimlere uygunsuzluk durumundaki cezalardan kaçınmak amacıyla, şirketin atık suları sistematik olarak gözlemlenmiştir. Çevre performansı açısından olumsuz bir imaja sahip bir kimya endüstrisi kendisini protesto gruplarının ve medyanın baskısı altında bulmaktadır.
Çevre, ilk kez 1980’li yılların ortalarında, organizasyonların bir çevre politikası oluşturmaları ve maliyetleri nedeniyle kaynak (para ve insan) ayırmaları durumunda, bunun olumlu etkilerini görmek istediklerinde dikkate alınmaya başlandı.
Ulusal ve uluslararası düzeylerde, hükümetler süratle, aynı zamanda çevresel açıdan aynı hassasiyeti göstermeyen uluslararası rakiplere kapıları kapatmak anlamına da gelen, bu konudaki standartları koyarak gerekli yasaları çıkarmışlardır ve çıkarmayı sürdürmektedirler.
Uluslararası çevre konuları kapsam, çeşitlilik ve karmaşıklık açısından da hızla büyümektedir. Bugün artık Dünya Ticaret Örgütü (WTO - World Trade Organization) olarak bilinen Genel Tarifeler ve Ticaret Anlaşması (GATT - The General Agreement of Tariffs and Trade), çevresel konuları uluslararası ticaret düzeyinde ele almak üzere, daha önceki çevre komitelerini yeniden oluşturmuştur. Çevresel sivil toplum örgütleri (STO’lar), etkileri toplumu olumsuz yönde etkileyebilecek kamu ve özel sektör projelerini gözden geçirme konusunda dikkatlerini yoğunlaştırmaktadırlar.
Britanya Standartları - BS 7750
İlk kez Mart 1992’de yayımlanan ve Ocak 1994’te revize edilen BS 7750 standardı, Britanya Standartlar Enstitüsü (BSI) tarafından yayınlanan Çevre Yönetim Sistemi şartnamesidir ve EMAS ile benzerdir; ancak çevre yönetim sistemlerini destekleyen yazılı belgeler açısından daha fazla ayrıntıyı gerektirmektedir.
EMAS
En öne çıkan bölgesel çaba, Avrupa Eko-Yönetim ve Denetim Programı (EMAS - European Eco-Management and Audit Scheme) olmuştur. Bu Avrupa Birliği (AB) yönetmeliği Nisan 1995’te yürürlüğe girmiştir.
EMAS sadece sanayi sektörüne uygulanmakta olup, şirketler tarafından yüksek düzeyde ayrıntıyı ve taahhüdü gerektiren son derece sıkı bir standart olarak kabul edilmektedir. Çevre yönetim sistemlerinin (ÇYS) bir toplam kalite uygulaması yoluyla, şirketlerin temel çevresel uygunluk düzeyini ortaya koymalarını öngörmektedir. Program, bunu uygulayan şirketlerin;
•Kendini ÇYS’ nin sürekli olarak iyileştirilmesine adamasını,
•Şirketin çevre politikalarını temsil eden bir beyanı oluşturarak kamuoyuna açıklamasını ve kendi ÇYS’ nin bağımsız ve tescilli denetçiler tarafından denetlenmesini sağlamasını, ve
•Endüstriyel ve/veya üretim faaliyetlerinin önemli çevresel etkilerini topluma açıklamasını gerektirmektedir.
Uluslararası Çevre Standartları - ISO 14001
BS 7750’den yararlanıp geliştirilen ISO 14001 ilk kez Uluslararası Standart Taslağı olarak 1994’te yayımlanmış ve diğer standartları da içeren resmi bir standart olarak Uluslar Arası Standartlar Teşkilatı’ na bağlı Teknik Komite 207 (TC207) tarafından Eylül 1996’da sunulmuştur. Revize edilmiş 2 nci baskısı 15 Kasım 2004’ teyayınlanmıştır. Şu anda 2004 versiyonu kullanımını devam ettirmektedir.
